Reviewed by Av. Tuğsan YILMAZ on Oct 18
Rating:
TCK’ nın 220. maddesinde düzenlenen suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu “kamu barışına karşı suçlar” arasında yer alır. Kanun koyucu suçun gerekçesinde de ifade edildiği gibi suç olarak tanımlanan filleri işlemek açısından kolaylık sağlayan suç örgütü yapılanmasını kurmayı, yönetmeyi veya ona üye olmayı; işlenmesi amaçlanan suçlardan ayrı suçlar olarak düzenlenmiştir. Yani kanun koyucu amaçla beraber aracı da cezalandırma yoluna gitmiştir.
Bu suçla korunan hukuki değer, kamu güvenliği ve barışıdır. Gerçekten de tek bir kişinin işleyemeyeceği suçlar, örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenebilir hale gelmektedir. Bu da kamu güvenliğini ve barışını tehdit etmektedir.
İlgili maddede ilk fıkrada, suç işlemek amacıyla örgüt kurmak ve yönetmek ikinci fıkrada ise kurulmuş olan örgüte üye olmak filleri cezalandırılmıştır. Üçüncü fıkrada ise örgütün silahlı olması cezayı ağırlaştıran bir nitelikli hal olarak düzenlenmiştir. Altınca fıkrada, örgüte üye olmasa dahi örgüt adına suç işleyen kişinin ve yedinci fıkrada ise örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil olmamakla birlikte, örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişinin de örgüte üye olmak suçundan cezalandırılacağı hükme bağlanmıştır. Sekizinci fıkrada, örgütün veya amacının propagandasını yapmak fiili de cezalandırılmıştır. Bu propagandanın basın ve yayın yoluyla yapılması cezayı ağırlaştıran bir nitelikli haldir.
Dördüncü ve beşinci fıkra, uygulamada tereddüde yol açabilecek nitelikte olan hususlara yönelik açık düzenlemeler getirmiştir. Dördüncü fıkraya göre, örgütün faaliyeti çerçevesinde suç işlenmesi halinde, ayrıca bu suçlardan da cezaya hükmolunur. Beşinci fıkrada, örgüt yöneticilerinin örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlardan dolayı ayrıca fail olarak cezalandırılacağı düzenlenmiş dolayısıyla yöneticilerin işlenen suçlar açısından şerik değil fail olarak sorumluluğu kabul edilmiştir.
Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçunun Unsurları
Fail
Suç genel bir suç olup, faili herkes olabilir yani kanun fail açısından özel bir nitelik düzenlememiştir. Ancak şu husus gözden kaçmamalıdır; örgüt adına suç işlemek ve örgüte yardım etmek fiillerinin suç teşkil etmesi açısından failin örgüt üyesi olmaması gerekir.
Mağdur
Kamu barışına karşı suçlar arasında düzenlenen suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunun mağduru toplumu oluşturan herkestir.
Fiil
Bu suçun fiil unsurunu; “örgüt kurmak”, “yönetmek”, “örgüte üye olmak”, “örgüt adına suç işlemek”, “örgüte yardım etmek”, “örgüt propagandası yapmak” fiilleri oluşturur. Dolayısıyla seçimlik hareketli bir suçtur.
İlgili fillerin daha yakından incelenip, hangi şartlarda suç teşkil ettiğinin sağlam bir zemine oturtulması gerekmektedir. Aksi durumda bir araya gelen her üç kişi örgüt kurma suçlamasıyla karşı karşıya kalabilir ve bu da hukuk güvenliğini onulmaz olarak zedeler.
Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçu Nitelikli Unsurları
TCK’ nın 220. maddesinin üçüncü fıkrasında; örgütün silahlı olması halinde verilecek cezanın dörtte birinden yarısına kadar arttırılacağı hükme bağlanmıştır. Dolayısıyla faaliyetleri açısından silahlı bir örgüt yapılanması, kanunda daha ağır cezaya tabi tutulmuştur.
Ayrıca sekizinci fıkrada düzenlenen örgüt propagandasını yapmak suçu, eğer basın yayın yoluyla işlenirse verilecek ceza yarı oranında arttırılır.
Manevi Unsur
Suç işleme amacıyla örgüt kurma kasten işlenebilen bir suçtur. Yani kişinin kendisi ile beraber diğer kişilerin suç işlemek amacıyla bir araya geldiklerini bilmesi ve bu yapılanmaya da isteyerek dahil olması gerekmektedir. Ayrıca bu suçun işlenebilmesi açısından kanun kastın yanında bir de özel maksat unsuruna yer vermiştir. Buna göre “kanunun suç saydığı fiilleri işlemek amacıyla” örgüt kuranlar veya yönetenler cezalandırılır. Dolayısıyla bu suçun oluşabilmesi için bu özel amaç unsurunun da gerçekleşmesi gerekir.
ÖRGÜTLÜ SUÇLAR
Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma
İsminden de anlaşılacağı üzere hukuka aykırılık nedeniyle var olmayan bir örgütün kurulması yaptırıma bağlanmıştır. Ancak altının çizilmesi gereken çok önemli bir nokta bulunmaktadır. Kanunda “örgütün yapısı, sahip bulunduğu üye sayısı ile araç ve gereç bakımından amaç suçları işlemeye elverişli olması” şartı aranmıştır. Yani basit söyleyişle, örgüt kurmakla itham edilen kişilerin gene amaçladıkları itham edilen suçu işleyip- işleyemeyeceklerinin ayrıca değerlendirilmesi gerekir. Bu çerçevede suç, bir somut tehlike suçudur. Ayrıca kanunun ilgili düzenlemesinden hareketle örgütün bazı özelliklere de sahip olması gerekir. Bunları somutlaştıran; Yargıtay 8. CD’nin 10.7.2000 tarih ve 10810 E.,13581 K. Sayılı kararında; “….aralarında önceden anlaşıp işbölümü ve hiyerarşik bir yapı içerisinde süreklilik gösterecek şekilde planlı bir ortaklık ve paylaşım anlayışıyla belirlenmemiş sayıdaki suçları işlemek amacı etrafında birleşip-birleşmedikleri başka bir deyişle cürüm işlemek için teşekkül oluşturup oluşturmadıkları tartışılarak sonucuna göre hüküm kurulması gerektiği” belirtilerek; örgüt üyelerinin planlı ve sistematik şekilde işbölümü yaparak hareket etmesi ve hiyerarşik bir yapı içinde bulunmaları gerektiği söylenmiştir.
Örgütün kurulması herhangi bir şekle bağlı olmayıp, fiili birleşme yeterlidir. Bu birleşme ile suç oluşmakta ve amaçlanan suçların işlenmesine gerek kalmamaktadır. Zira kanun bu suçla hazırlık hareketlerini cezalandırmaktadır. Kanun, örgütün varlığı için üye sayısının en az üç olması gerektiğini hükme bağlamıştır. Ancak dediğimiz gibi, somut olay açısından bir değerlendirme yapılması gerekmekte olup, kanunun bu düzenlemesi bir araya gelen her üç kişinin örgüt kurduğu şeklinde yorumlanmamalıdır.
Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Yönetmek
Örgüt yönetmek kısaca, örgütün düzenini sağlamak ve idaresi görevini üstlenmek olarak tanımlanabilir. Burada önemli olan, çok büyük yapılanmalı örgütlerde sadece en tepedeki kişinin değil, örgütün sözde bölüm veya birimlerinin yöneticilerinin de örgüt yönetmek suçunu işlediği hususudur.
Suç İşlemek Amacıyla Kurulan Örgüte Üye Olmak
Suç işlemek amacıyla kurulmuş bulunan bir örgüte üye olmak da cezalandırılan fiiller arasındadır. Bu çerçevede suçun oluşması için kişinin, örgütün hiyerarşisine katılmak ve iş bölümüne dahil olmak iradesi göstermesi gerekir. Ayrıca maddenin gerekçesinde de söylendiği gibi, kişinin tek taraflı iradesi yeterli olup, örgüt yöneticilerinin rızası aranmamaktadır.
Suç İşlemek Amacıyla Kurulan Örgüt Adına Suç İşlemek
Örgütün hiyerarşik yapısına dahil olmamakla beraber örgüt adına suç işleyen kişi ayrıca örgüt üyesiymiş gibi cezalandırılır. Kanun, kişiye örgüte üye olmak suçundan dolayı verilecek cezanın yarısına kadar indirilebileceğini düzenlemiştir.
Suç İşlemek Amacıyla Kurulan Örgüte Yardım Etmek
Örgüte üye olmamakla beraber, örgüte bilerek ve isteyerek yani kasten yardım eden kişi de örgüt üyesi olarak cezalandırılır. Kanunda, “örgüt üyeliğinden dolayı verilecek ceza, yapılan yardımın niteliğine göre üçte birine kadar indirilebilir” ifadesine yer verilmiştir. Dolayısıyla örgütün faaliyetlerine kolaylık sağlama maksatlı yapılan ve hukuki açıdan yardım kabul edilen her fillin, somut olay açısından örgüte sağladığı katkı göz önüne alınarak cezalandırılması gerekir.
Suç İşlemek Amacıyla Kurulan Örgüt Propagandası Yapmak
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 16.03.1999 tarih ve 1999/33-38 sayılı içtihadında; “..propaganda kavramına gelince belli bir görüşün toplum içinde yayılmasını, fikir ve kanaatlerin kökleşmesini sağlamak için, bu amacın gerçekleşmesine yönelik olarak her türlü maddi ve manevi araca başvurarak, telkin, teşvik ve etkide bulunmak olarak tanımlamak mümkündür…” denilerek, propaganda kavramından anlaşılması gereken açıklanmıştır.
İlgili düzenlemeye göre, propagandanın örgütün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde yapılması gerekir, eğer bu şartları haiz olursa o zaman propaganda fiili cezalandırılacaktır.
Örgütlü Suçların Cezası
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma ve yönetme suçunun cezası olarak; iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.
Suç işlemek amacıyla kurulmuş olan bir örgüte üye olmak ise bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar bakımından ayrıca ceza verilir.
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu şikayete tabi bir suç olmayıp, soruşturması ve kovuşturması resen yapılır.
Örgütlü Suçlarda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık doktrinde cezayı kaldıran veya azaltan bir sebep olarak tanımlanır. TCK 221’de suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu bakımından etkin pişmanlık hükümlerine yer verilmiştir.
TCK 221/1;
Suç ile ilgili soruşturmaya başlanmadan ve örgütün amacı doğrultusunda suç işlenmeden önce örgütü dağıtan veya verdiği bilgilerle örgütün dağılmasını sağlayan kurucu ve yöneticiler hakkında cezaya hükmolunmaz. Suç işlemek amacıyla örgüt kurulsa dahi eğer örgüt faaliyetleri çerçevesinde herhangi bir suç işlenmezse, bu fıkra hükmü uygulama alanı bulacaktır.
TCK 221/2;
Suç işlemek amacıyla kurulmuş olan bir örgüte üye olan kişi eğer örgüt faaliyetleri çerçevesinde bir suç işlemeden önce gönüllü olarak örgütten ayrılır ve bunu da ilgili makamlara bildirirse, hakkında cezaya hükmolunmaz.
TCK 221/3;
Bir örgüt üyesi eğer örgüt faaliyetleri çerçevesinde işlenen suçlara iştirak etmeden önce yakalanır ve pişmanlık duyarak örgütün dağılmasını veya mensuplarının yakalanmasını sağlamaya elverişli bilgiler verirse, hakkında cezaya hükmolunmaz.
TCK 221/4;
Suç işlemek amacıyla örgüt kuran, yöneten veya örgüte üye olan ya da üye olmamakla beraber örgüt adına suç işleyen veya örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişi; eğer gönüllü olarak teslim olur ve örgütün yapısı ve faaliyetleri çerçevesinde işlenen suçlar hakkında bilgi verirse hakkında örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçundan dolayı cezaya hükmolunmaz.
Kişi eğer bu bilgileri yakalandıktan sonra verirse, hakkında bu suçtan dolayı verilecek cezada üçte birden dörtte üçe kadar indirim yapılır.
TCK 221/5;
Etkin pişmanlıktan yararlanan kişiler hakkında bir yıl süre ile denetimli serbestlik tedbirine hükmedilir. Tedbirin süresinin üç yıla kadar uzatılabilmesi mümkündür.
TCK 221/6;
Bu madde çerçevesinde etkin pişmanlık hükümleri bir kişi hakkında birden fazla uygulanamaz.
Ceza hukuku alanındaki diğer yazılarımıza ulaşmak için tıklayınız
Yorum yap