Title: Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
Reviewed by Av. Tuğsan YILMAZ on Jan 4
Rating: 5.0

Ceza Muhakemesi Kanununda yer alan bu düzenlemenin tarihsel gelişimine göz atacak olursak hukuk sistemimize yeni kazandırılmış olan bir müessese olduğundan bahsedebiliriz. Öncelikle 18 yaşından küçüklerin direkt cezaya çarptırılıp psikolojik ve bedensel travmalara maruz bırakılmaması ve bu yolla kamu yararına ulaşmak saikiyle hazırlanan bir sistemdir. Daha sonradan kanun koyucu irade oluşturduğu suç politikası üzerine bu sistemin sadece çocuklara değil reşit bireylere de uygulanması gerektiği kanaatine varmıştır. Amaç, bir anlamda kişiyi direkt hapse atarak onu toplumdan ve hayattan soyutlamak yerine bir denetim süresi öngörüp o süre içerisinde daha dikkatli davranışlar sergiletmeye yönelik oluşturulmuş bir sistemdir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ile hapis cezasının ertelenmesi günlük hayatta özellikle hukukçular arasında bile eş anlamlı olarak ifade edilmektedir. Bu durum hukuk terminolojisine tamamen aykırıdır binaenaleyh hukuk biliminin özünde tamamen doğru sözcüklerin, doğru ifadelerin kullanılması öncelikli olarak yer almalıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması CMK 231. maddede düzenlenmiş olup; hapis cezasının ertelenmesi TCK 51. madde kapsamında yer almaktadır.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ile birlikte sanığın suçu sabitleşmektedir. Ancak bu karar sabit olan suçun müeyyidesinin uygulanmamasını bir başka anlamda ise sanık hakkında kurulan hükmün belirli şartlarla herhangi bir sonuç ifade etmemesi sonucunu doğuracaktır.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Şartları

Standart işleyişinde devam eden yargılama sonucunda hükmolunan ceza en fazla 2 yıl süreli hapis veya adli para cezası ise mahkeme hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verebilir. Bu kararın verilebilmesi için sanığın da birtakım şartları bünyesinde barındırması gerekmektedir.

Bu şartların başında sanığın daha önce kasten işlenmiş bir suçtan mahkûm olmamış bulunması gerekmektedir. Taksirle işlediği suçlardan ötürü alınan cezalar hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilebilmesine hiçbir engel teşkil etmemektedir.

Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması gerekmektedir. Şahsın yargılama esnasındaki vurdumduymaz ve pişmanlık duygusundan uzak tavırları hâkimin takdir salahiyetindedir.

Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekmektedir. Sanık söz konusu zararları tazmin edemediği takdirde sanık hakkında mağdura veya kamuya verdiği zararı denetim süresince aylık taksitler halinde ödemek suretiyle tamamen gidermesi koşuluyla da hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, yargılama sonucunda temyiz veya itiraz safhalarında bazı hak kayıplarına yol açabilmektedir. Bu nedenle sanığın hakkında verilen bu kararı onaylaması daha doğrusu hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını talep etmesi gerekmektedir. Sanık eğer hakkında kurulan hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını talep ederse ve mahkemece bu yönde bir karar verilirse sanığın hükmü temyiz etme imkanı bulunmayacaktır. Ancak itiraz haklı halen saklıdır.

Uygulamada hükmün açıklanmasının geri bırakılması cezalandırma ile ceza vermeme arasındaki ince çizgide bulunan yargılamada adeta bir kaçış noktası haline gelmiştir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararına İtiraz

CMK’nın itiraz bahsinde geçen hükümleri uyarınca hâkim veya mahkeme kararına karşı itiraz, kanunun ayrıca hüküm koymadığı hâllerde 35. maddeye göre ilgililerin kararı öğrendiği(somut duruma göre tevhim yahut tebliğ) günden itibaren yedi gün içinde kararı veren makama verilecek bir dilekçe veya tutanağa geçirilmek koşulu ile zabıt kâtibine beyanda bulunmak suretiyle yapılır. İtiraz dilekçesine binaen dosyanın esasına dair ayrıntılı bir inceleme yapılmayacak ve sadece hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının kanuni şartlarının oluşup oluşmadığına dair usulen(şekli) yapılacak bir inceleme söz konusu olacaktır.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının neden temyiz edilmediği ile ilgili olarak bu konu hakkında Yargıtay içtihatları kaynak olarak ele alınabilir. Bilindiği üzere, halen uygulanmakta olan ceza yargılama sistemimize göre olağan bir yasa yoluna tabi bulunan karar için aynı anda başka bir olağan yasa yoluna gidilemez. Bu nedenle, itiraza tabi kararlar için temyize, temyize tabi kararlar için ise itiraz yoluna başvurulamaz. Yargıtay’a göre mahkûmiyet kararı bir hükümdür ve temyiz yasa yoluna tabidir. Ancak, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen hallerde, bu mahkûmiyet hükmü açıklanmamış durumdadır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ise bir hüküm değildir. Velhasıl bu hususta önemli olan nokta ise sanık eğer ki hakkında verilecek olan kararı temyiz etmek istiyorsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararına rıza göstermemesi ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını talep etmemesi gerekmektedir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Sonrasında Yeni Bir Suç İşlenmesi

Söz konusu hükmün kurulması ile birlikte 5 yıllık bir denetim süresi öngörülmüştür. Bu denetim süreci bir nevi tedbir ve caydırıcılık saiki gütmektedir. Denetim süreci içerisinde kişinin kasten işlemiş olduğu herhangi bir başka suçta hükmün açıklanmasının geri bırakılması durumu sona erecek ve sanık hakkında sabit olan hükmün infazı gündeme gelecektir. Taksirle işlenen suçlardan ötürü cezanın infazı söz konusu olamaz. Hükmün açıklanmasının geri bırakılma kararını tabiri caizse by-pass eden durum kasten işlenen suçlardır. Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir kez daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve Denetimli Serbestlik

Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine,

Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,

Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine  karar verilebilir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararları Adli Sicile İşlenir Mi?    

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı esasen mahkûmiyet nitelikli olmadığı için diğer mahkûmiyet kararları gibi kişilerin adli sicillerine kaydedilmemektedir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları ayrı bir platformda kayıtlı tutulup bu platforma hâkim ve savcılar ulaşabilmektedir. Hakkında bu karara hükmedilen şahısların adli sicil sorgulama/sabıka kayıtlarında bu bilgi yer almayabilir.

Av. Tuğsan YILMAZ
0212 343 24 95

Bir önceki Ceza Hukuku alanındaki paylaşımımıza ulaşmak için; Hapis Cezası İnfazının Ertelenmesi